Rycerski Zamek Pilcza - Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd - Ciekawe Ostańce ze skał wapiennych

Zamek Smoleń, zwany inaczej: Pilcza leży w woj. śląskim blisko granicy z Małopolski. Jest jedną z najbardziej malowniczych warowni zbudowanych w tzw. systemie Orle Gniazda. Zimą w sąsiedztwie zamku działają wyciągi narciarskie. Kolejne, warte obejrzenia zabytki znajdują się w mieście Pilica (5 km do pałacu), w Ogrodzieńcu (10 km do zamku i słynnego podzamcza) i w Wolbromiu (10 km do drewnianego kościoła).

Zamek Smoleń - Szlak Orlich Gniazd

Zamek Smoleń znajduje się na Wyżynie Krakowsko Częstochowskiej na jednym z najwyższych wzniesień o wypiętrzeniu 486 m. n.p.m. Wyrastająca ponad korony drzew wieża zamkowa jest charakterystycznym punktem w okolicy.

Warownia została wzniesiona na trudno dostępnej skale wapiennej. Tego typu górskie twierdze są określane mianem Orle Gniazda.

Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd

Zamek Smoleń jest jednym z najbardziej urokliwych punktów na śląskim odcinku Jurajskiego Szlaku Rowerowego Orlich Gniazd, który ma dystans 185 km i łączy dwie duże miejscowości: Kraków z Częstochową. Na trasie od Krakowa leży Zamek Tenczyn, Rabsztyn, Bydlin, Smoleń, Ogrodzieniec, Bąkowiec, Bobolice, MIrów, Olsztyn. Dodatkowo na Szlaku Orlich Gniazd leży klasztor Karmelitów Bosych w Czernej i Sanktuarium w Częstochowie. Szlak prowadzi także przez Dolinę Eliaszówki i Ojcowski Park Narodowy z wieloma ostańcami typu: Maczuga Herkulesa.

Ścieżka dydaktyczna - ikona Matki Boskiej

Do zamku prowadzi wiele leśnych ścieżek. Wzdłuż jednej z nich biegnie ścieżka dydaktyczna, która przedstawia historię królowej Polski Elżbiety (żony W. Jagiełły). Tablice informacyjne zawierają ciekawostki na temat życia jej syna - Jana Pileckiego i innych postaci historycznych związanych z tym miejscem. Jedna z tablic dotyczy Biernata z Lublina - polskiego twórcy z epoki Renesansu. Przy leśnej dróżce prowadzącej do zamku, na skale wapiennej, pod drewnianym daszkiem, zawieszona jest ikona Matki Boskiej - bardzo zniszczona.

Gotycki Zamek Rycerski Pilcza in. zw. Smoleń

Kroniki z okresu XIII wieku wspominają, że budowla obronna w tym miejscu została zniszczona podczas walk Władysława Łokietka z królem Czech w 1300 roku. Najprawdopodobniej w poł. XIV nową warownię wzniósł Otto z Pilczy herbu Topór. Jego córka królowa Elżbieta Pilecka (trzecia żona W. Jagiełły) była Panią Zamku w Smoleniu na przełomie XV i XVI w. Potem przeniosła się do większego Pałacu w Pilicy, gdzie rośnie okazała lipa. Opuszczony Zamek Pilcza został zniszczony podczas potopu szwedzkiego. W poł. XIX w. nowy właściciel otworzył w tym miejscu fabrykę śrutu “Batawia”. Zimą w 2010 r. zamek jeszcze bardziej ucierpiał przez łamiące się drzewa. Został zamknięty dla turystów. Po dokonaniu prac zabezpieczających Zamek w Smoleniu ponownie otwarto w maju 2016 r.

Zamek Pilcza - Smoleń zimą

Ruiny Zamku Smoleń stoją na wysokim stożkowatym wzniesieniu porośniętym lasem. Tylko jesienną i zimową porą można zobaczyć mury obronne otaczające zamek, ponieważ zielone korony drzew zasłaniają całą konstrukcję. Widać wówczas tylko wieżę zamkową. Pierwotnie była tylko wieża i budynek mieszkalny otoczony obwodowym murem. W XV w. dobudowano zamek dolny od wschodu i niedługo po tym wzniesiono dolny zamek od zachodu. Budowle nie stykały się bezpośrednio, dlatego połączono je przejściem komunikacyjnym.

Zamek dolny (wsch.) - Blanki wieńczące mur

Zamek dolny od wschodu pełnił funkcje gospodarcze i mieszkalne. Przechowywano w nim broń. Został zbudowany na planie pięciokąta a otaczające go mury posiadały blanki, wzmocnione przyporami. Wolna przestrzeń pomiędzy tzw. zębami na zwieńczeniu muru, miała ułatwić obronę w czasie oblężenia. W czasie walk w prześwitach między zębami rozstawieni byli łucznicy. Blanki, które stanowiły przedpiersie wieńczące mur obwodowy, miały chronić biegnący za nimi chodnik strzelecki.

Zamek dolny (zach.) - studnia o gł. 200 m

Zamek dolny od strony zachodniej był większy od wschodniego. Zbudowano go w stylu renesansowym z częścią mieszkalną i gospodarczą.

Otaczający go mur obwodowy biegnie po skale aż do wieży. Pozostałości muru zabytkowej budowli mają ok. 2 m. wysokości. Zachowały się okienne otwory.

Na dziedzińcu znajduje się głęboka na 200 metrów studnia. Jej wysokość nie jest potwierdzona. Obecnie ma głębokość 26 metrów, a reszta jest zasypana. Inne legendy mówią, że pod całą warownią znajduje się sieć korytarzy z ukrytymi skarbami.

Zwiedzanie Zamku Smoleń - wieża widokowa

W miesiącach od kwietnia do października Zamek można zwiedzać codziennie od 09:00-18:00. Od listopada do marca godz. otwarcia są skrócone 10:00-15:00. Można do niego dojechać rowerem, który warto zostawić przy wiacie pod zamkiem.

Z dziedzińca zachodniego do zamku górnego prowadzą drewniane schody. Na szczycie wieży umieszczono platformę widokową, skąd rozciąga się krajobraz na Dolinę Wodącą. Na wielu odcinkach obwodu dziedzińca wschodniego zbudowano ganki wzorowane na średniowiecznym ciągu komunikacyjnym dla straży.

Brama wjazdowa - Most zwodzony nad fosą

Wjazd na podzamcze wschodnie prowadził przez ostrołukową bramę, gdzie zachowały się wgłębienia do spuszczania broni. Brama była dodatkowo chroniona przez podniesiony most zwodzony.

Podejście do Zamku Smoleń utrudniała sucha fosa i rozciągający się przed nią wał odcinkowy, wykorzystujący w części naturalne ukształtowanie terenu i skały wapienne. Nad fosą była przerzucona kładka i wspomniany most zwodzony, podnoszony na łańcuchach.

Rezerwat Przyrody Smoleń - Ostańce ze skał wapiennych

Zamek Smoleń został wzniesiony na wzgórzu z wapieni jurajskich, którego zbocza porasta las z przewagą buka, modrzewia i graba. Występują tu również piękne okazy jawora oraz gatunki roślin chronionych, dlatego cały obszar został objęty ochroną.

Rezerwat przyrody “Smoleń” o pow. 4,3 ha, powstał w 1959 r. Na jego terenie są przepiękne ostańce skalne: Zawisza, Skała Gaj, Symulowa Skała w Złożeńcu. Około 1,5 km na południe od Zamku Smoleń wznoszą się finezyjnie wykształcone ostańce zwane Zegarowymi Skałami, gdzie Matka Natura wyrzeźbiła obszerne jaskinie.